Op de achtergrond zijn we, Kim en ik, alweer ruim een jaar bezig met een nieuw onderzoek. Ik heb me heel hard afgevraagd of ik na 2 jaar ondergedoken te zijn in de wereld van seks samen met Mabel, ooit nog een ander onderwerp zou vinden dat net zo de moeite waard was. Dit zou dan natuurlijk voorafgegaan zijn door een openbaring, een heel tof eureka moment met een fantastische anekdote, wat in werkelijkheid een simpele gevolgtrekking bleek te zijn. Na mijn eerste onderzoek naar de toekomst van de kerk, het tweede naar de toekomst van seks, kon het eigenlijk niet anders dan dat ik me over de dood zou buigen. Geloof, liefde, hoop. Relaties, zingeving en het einde. De dood na de daad.
Taboe
De dood geeft net als seks een gevoel van ongemakkelijkheid. ‘Zou je dat wel doen? Zitten mensen daar wel op te wachten?’ Die vraag werd bij Holy Fuck veelvuldig gesteld en ik ben blij dat dat ons alleen maar sterkte om het juist te doen. Ik kan na 1 jaar onderzoek zeggen: hallelujah, de dood is net zo’n gaaf, rijk, veelomvattend thema als seks. Er is zoveel te onderzoeken, zoveel mogelijk, er zijn zoveel studies gedaan, boeken geschreven, geweldige mensen met geweldige ideeën. Er zijn death cafe’s waar je over je eigen eindigheid kunt praten, er zijn transhumanisten die digitaal het eeuwige leven zoeken, er zijn mensen die hun huisdieren klonen, er zijn death disruptors in Silicon Valley die de dood te slim af proberen te zijn door wetenschap, er zijn vooruitstrevende uitvaartondernemers, er zijn artsen die het levenseinde proberen te verleggen en verzachten, er zijn kunstenaars die nadenken over nieuw gekozen levenseindes en bedrijven die je willen invriezen om je later weer te ontdooien, er zijn appjes die je helpen meer uit het leven te halen, er zijn programma’s om je digitale nalatenschap te regelen. En we zijn nog lang niet klaar!
Ingebouwde zelfontploffer
Ons leven is op dit moment een tijdelijke exercitie. Je komt op aarde, je leeft de tijd die je hebt en ruimt het veld voor de volgende generatie. We zijn ontworpen met een klok die aftelt, een ingebouwde zelfontploffer (fantastische term van Bert Keizer). Ik ben zelf al op de terugweg realiseer ik me maar al te goed. Mijn ogen gaan achteruit, mijn huid wordt slapper, de radslag gaat niet meer zo makkelijk. En alhoewel we volgens de natuur uitgespeeld zijn, gaan we rustig nog 50 jaar door. Met zinvol leven. En aftakelen. Want even oneerbiedig gezegd: het wordt er echt niet beter op. Ken je dat gevoel dat je op een verjaardag staat en je neefje opeens een kop groter is en tamelijk viriel rond paradeert en jij je beseft: %$&, het gaat nu om hem. Waar is mijn momentum gebleven? We ruimen het veld voor de volgende lichting, maar we doen dat vrij laat als we mazzel hebben. En omdat we in de loop der tijd de nodige kennis hebben opgedaan over geneeskunde, biotechnologie, nanotechnologie, eugenetica, levenstijlgeneeskunde etcetera schuiven we dat ruimte maken voor de volgende generatie steeds verder op. We hebben 2 levens, het 2e begint wanneer je je realiseert dat je er maar 1 hebt.
Maakbaarheid
Het idee dat je er op een dag niet meer bent, dat je verdwijnt, dat jouw leven vol betekenis, jouw aanwezigheid, hier zomaar stopt, staat haaks op ons hele geloofssysteem. De maakbaarheid van mij, van jou, van alles wat jij wilt en zult en kunt doen. Die ene zelf bestaat dan niet meer. Onbestaanbaar. De dood past simpelweg niet bij onze sterke geindividualiseerde, maakbare maatschappij.
Doodnormaal
Wanneer heb jij voor het laatst over je eigen dood nagedacht? Vast niet na de laatste aflevering van Bones, of na je avondsessie Fortniten. We moffelen de dood een beetje weg. Tuurlijk weten we dat wij geen uitzondering op de regel zijn. Maar we lopen nog een rondje extra hard, stoppen met roken, kopen een anti rimpel creme en gaan er weer tegenaan. En toch ligt de dood op de loer. Een ongeluk, een ziekte, veroudering. En in de nabije toekomst in de vorm van een golf, een vergrijzingstsunami die over ons heen zal spoelen wanneer een grote generatie dood zal gaan in grote getalen. Een goed moment dus om het over de dood te hebben en te bezien wat voor rol de dood in onze maatschappij heeft en zal moeten krijgen. Praten over de dood, als de doodnormaalste zaak, is daarmee een bittere noodzaak geworden. Om in trends te spreken: vergrijzing, maakbaarheid en hyperindividualisme zijn nog maar een paar trenddrijvers die de dood pontificaal op de agenda plaatsen.
Queeste
Hier begint onze queeste. Het leven is maakbaar in de tijden waarin wij leven, dus waarom de dood niet ook? Wat brengen de vele zoektochten naar onsterfelijkheid ons in de komende 5 tot 10 jaar? Verandert onze band met de dood? Verandert onze houding ten opzichte van de dood? Verandert ons perspectief op euthanasie? En nu, midden in het onderzoek, willen we jou vragen om ook mee te denken over de vragen die wij tegen komen. Over hypotheses die gaan leven door de komst van nieuwe uitvindingen en ontwikkelingen. Wat als….. de dood een optie wordt? Wat als… je digitaal blijft voortbestaan? Wat als… je je eigen sterfdatum kunt kiezen?
Lees en leef de komende maanden mee wat er (on)mogelijk is en praat mee op 8 oktober in Pakhuis de Zwijger waar we de Toekomst van de dood lanceren en bespreken met onder andere arts en filosoof Bert Keizer, directeur Waag Marleen Stikker, en graag met jou. Misschien haak je nu al af, wil je niet nadenken over de dood, vind je het een luguber thema. Misschien ben je bang voor de dood, vrees je het eeuwige leven, ben je biohacker met een lust voor het leven of heb je net een dierbare verloren. Met hopelijk de juiste afstand tot en respect voor het thema, gaan we het gesprek graag met je aan. Want uiteindelijk gaat het onderzoek naar de dood over het leven.
Aanmelden voor de Toekomst van de dood in Pakhuis de Zwijger op 8 oktober kan via https://dezwijger.nl/programma/toekomst-van-de-dood
